DZIECKO ROZMAWIAJĄCE
Z NIEWIDOCZNYM PRZYJACIELEM.

Bardzo często zdarza się, iż kilkuletnie dzieci wymyślają sobie przyjaciół. Zainteresowanie naukowców i ekspertów nieistniejącymi przyjaciółmi z dzieciństwa przeżywa pewnego rodzaju renesans, który obejmuje głównie badanie związku tego zjawiska z kreatywnością w wieku dorosłym. Z przeprowadzanych badań szacuje się, że nawet połowa dzieci może mieć nieistniejących przyjaciół. Inne wskazują natomiast, że 2/3 dzieci, a niektóre, że najwyżej jedna piąta dzieci stwarza sobie w wyobraźni przyjaciela „na niby”. Margaret E. Svendsen na podstawie przeprowadzonych badań stwierdziła, że zjawisko tworzenia przez dzieci wyimaginowanych przyjaciół, występuje trzykrotnie częściej wśród dziewczynek niż chłopców, a średnia wieku, kiedy się on pojawia wynosi 2 lata i 5 miesięcy. Określa się, iż fikcyjni przyjaciele nie są również rzadkością wśród nastolatków. Mimo, iż zdarza się, że dzieci bardzo stanowczo obstają przy tym, by np. rodzice nakrywali do stołu także dla ich wymyślonych kolegów/koleżanek, to zasadniczo nie tracą one z tego powodu poczucia rzeczywistości.

a

Wyimaginowany, stworzony w wyobraźni dziecka, przyjaciel najczęściej jest jego rówieśnikiem. Bywa jednak również zwierzęciem, ulubioną zabawką, pluszakiem lub „stworem” (przybyszem z innej planety). Zdarzają się także, że przyjaciółmi „na niby”dzieci są osoby, postacie ze świata mediów, bajek np. Pippi Langstrumpf. Niewidoczny dla innych przyjaciel dziecka jest najczęściej najlepszym jego towarzyszem, zarówno do zabaw, czy rozmów, jak i powiernikiem, przed którym dziecko może się wyżalić i wypłakać. Często zdarza się również, iż na takiego przyjaciela dziecko zrzuca winę, by nie zostać ukaranym przez dorosłego.
Część dzieci głośno rozmawia ze swoim wymyślonym towarzyszem, opowiada o nim, inne natomiast wolą trzymać jego istnienie w tajemnicy, często zakładając, że dorośli i tak tego nie zrozumieją, czy np. z obawy przed wyśmianiem.

a

Kiedy przychodzi niewidoczny przyjaciel?
Przyczyny „powoływania do życia” wymyślonego przyjaciela.

a

Posiadanie przyjaciela, który jest jedynie wytworem wyobraźni dziecka, można uznać za proces, podlegający zmianom. Dziecko w trakcie swojego dzieciństwa może mieć kilku wymyślonych przyjaciół jednocześnie, bądź też jeden po drugim (jeden „stwór” ustępuje miejsca innemu)

W wieku 2- 3 lat w wyobraźni dziecka często pojawiają się wróżki, skrzaty, superbohaterowie czy wymyślone postaci, z którym dziecko się bawi i z którym się zaprzyjaźnia. Większość dzieci żegna się ze swym wymyślonym przyjacielem bezpowrotnie w okolicach zerówki. Są też takie, które podtrzymują nietypową znajomość do ok. dziesiątego roku życia.

Można by sądzić, że wymyślonego towarzysza, przyjaciela powołują do życia tylko urodzeni samotnicy, np. jedynacy. Jest w tym wiele prawdy, aczkolwiek nierzadko zdarza się, że wyimaginowanych przyjaciół mają również dzieci o licznym rodzeństwie.

Często przyjaciel „na niby” powstaje w wyobraźni dziecka, aby go wspierało w momencie gdy, np. boi się ciemności, nocą podczas zasypiania, w trakcie samotnych zabaw, kiedy odczuwa lęk przed rozłąką z rodzicami, którzy wychodzą do pracy, czy też często podczas pierwszych dni w przedszkolu. Na wymyślonego przez siebie przyjaciela dziecko może bowiem liczyć, jest dla niego oparciem, zapewnia mu poczucie bezpieczeństwa, nie czuje się dzięki niemu samotne. Wyimaginowany przyjaciel wszystko zrozumie, doradzi, zajmie czas (pobawi się), rozśmieszy oraz weźmie na siebie winę za różne przewinienia.
Stwarzając sobie niewidocznego przyjaciela dzieci w ten sposób mogą również urzeczywistnić swoje fantazje o wszechmocy, a czasami postacie odgrywają rolę szepczących do ucha podpowiedzi aniołków i diabełków, przez które dziecko stara się odnaleźć w świecie, który pełen jest zakazów i nakazów.

a

Niewidoczny przyjaciel dziecka.
Czy jest się czego obawiać?

a

Rozmowa z niewidzialnym przyjacielem, wg. psychologów (m.in. psychologowie Anna Roby oraz Evan Kidd z Uniwersytetu Manchester , Marjorie Taylor z Uniwersytetu stanu Oregon) sprawia, iż dziecko:

• rozwija empatię (dziecko lepiej potrafi wczuć się w sytuację i potrzeby innych, uczy się okazywać uczucia – przyjaźń, miłość);

• wzbogaca słownictwo, przyspiesza rozwój mowy, zdobywa nowe doświadczenia językowe (bo z każdym przyjacielem - widzialnym czy nie - sporo się rozmawia);

• uczy zabawy z innymi (dziecku jest potem łatwiej odnaleźć się w grupie, a nawet nawiązywać przyjaźnie);

• rozwija kreatywność (sam fakt istnienia niewidocznego przyjaciela, a także to jak on wygląda zależy od wyobraźni dziecka)

a

a
Co jeszcze dobrego niesie przyjaźń z wymyślonym przyjacielem?

a

• Poczucie akceptacji - niewidoczny przyjaciel pochwali, wesprze, wzmocni i pocieszy nawet jeśli coś nie wyszło. Taki przyjaciel wie, co dziecko chciałoby usłyszeć w trudnej dla niego chwili. Pomaga to zachować dobre mniemanie o sobie.
• Poczucie bezpieczeństwa – np. podczas kłótni w domu, w sytuacji, w której dziecko czuje się niepewnie i zagrożone. Troskliwy, dobry przyjaciel sprawia, że wszystko powraca na swoje miejsce, uspokaja, rozmawia, bawi się.
• Spokój i cierpliwość – w momencie gdy, np. może przelać całą swoją złość na wymyślonego przyjaciela, który przyjmie wszystko ze spokojem.
• Odwaga, siła i pewność siebie- u boku wymyślonego, ale jednak, przyjaciela łatwiej opanować strach (np. wejść do ciemnego pokoju), zmierzyć się z „potworami” spod łóżka, czy dokuczającymi kolegami i koleżankami w przedszkolu

Carlson sugeruje w swoich publikacjach, że fantazja odgrywa pewną znaczącą rolę w emocjonalnym i poznawczym rozwoju dziecka. Kontakty (rozmowy, kłótnie, zabawy itp.) z niewidzialnym przyjacielem pozwalają dziecku poradzić sobie z różnymi sytuacjami społecznymi, takimi jak np. z konflikt, w czasie którego ktoś może zwracać się do niego niegrzecznie, może krzyczeć, czy go oskarżać itp. Na poziomie poznawczym natomiast oznacza rozwój abstrakcyjnego myślenia (m.in. o własnej tożsamości).

A

Według naukowców istnienie przyjaciela „na niby”:

A

• świadczy o dużym potencjale i wyobraźni dziecka; nierzadko określany jest jako symptom inteligencji, czy też przejaw rozwoju pamięci
• jest przejawem procesu rozwoju społecznego
• „pomaga" dziecku oswoić się z rzeczywistością oraz zmagać się z lękami
• „pomaga” wybrnąć z trudnych sytuacji, chociażby przez fakt, że na takiego, wymyślonego przyjaciela można zrzucić winę za wiele przewinień (choćby „to on stłukł szklankę!”)

Bardzo często dorosłym, w pierwszej chwili, wymyślony, niewidzialny przyjaciel kojarzy się w znacznej mierze z separacją od innych, z ucieczką od rzeczywistości. Jednak prawdą jest fakt, iż stworzenie w wyobraźni przyjaciela, towarzysza zabaw, kompana jest sposobem dzieci, by nad nią (rzeczywistością) w pewnym stopniu zapanować. Należy również zwrócić uwagę, że taki przyjaciel jest od dziecka w pełni zależny, co daje wiele możliwości. Taki niezwykły przyjaciel nie zawsze jednak musi się zgadzać, może się kłócić, czy też np. nie chcieć czegoś zrobić, mieć inne zdanie. Dziecko ma wtedy możliwość ćwiczenia swojej reakcji na jego zachowanie.

A
Jak należy reagować?
Kiedy powinniśmy udać się do specjalisty?

a

• Nie należy się martwić, a tym bardziej wpadać w panikę zwłaszcza, że wymyślony przyjaciel najczęściej sam „bezboleśnie” znika, gdy dziecko przestaje już go potrzebować;
• Nie należy żartować ani z dziecka, ani z jego wymyślonego przyjaciela;
• Wymyślonych przyjaciół dziecka powinno się traktować ze zrozumieniem – gdy dziecko poprosi, by nakryć do stołu również dla jego przyjaciela „na niby”- robimy to

A

Kiedy wymyślony przyjaciel jest sygnałem, by skontaktować się ze specjalistą?

a

Zaniepokoić nas powinno, gdy dziecko:

• żyje wyłącznie w swoim świecie,
• unika kontaktu z innymi dziećmi,
• jest bardzo wycofane, zamknięte w sobie, wręcz apatyczne,
• traci kontakt z rówieśnikami, niechętnie się z nimi bawi, unika kontaktu z rodziną
• unika codziennych obowiązków, a przy tym stał się agresywny

Gdy dzieje się coś niepokojącego z dzieckiem, tracimy z nim kontakt itp. najlepiej udać się wówczas z nim do specjalisty. Stwierdzi on, czy zachowanie, które nas niepokoi, jest skutkiem nadwrażliwości, wybujałej wyobraźni dziecka itp, czy też może świadczyć o poważniejszym zaburzeniu.

a

a

a

Opracowała:Olga Strzelczyk

a
Bibliografia:

1. Szuman S., Psychologia wychowawcza wieku szkolnego, Wiedza-Zawód-Kultura, Kraków 1947
2. Źebrowska M. (pod red.), Psychologia rozwojowa dzieci i młodzieży, PWN, Warszawa 1986

3. Jak sobie poradzić z niewidzialnym przyjacielem dziecka? [dokument elektroniczny on-line], 2009 [dostępny 17.04.2011] tryb dostępu: WWW URL: http://spec.pl/rodzina/male-dziecko/jak-sobie-poradzic-z-niewidzialnym-przyjacielem-dziecka
4. Świat fantazji przedszkolaka. Wymyślony przyjaciel [dokument elektroniczny on-line], [dostępny 15.04.2011] tryb dostępu: WWW URL: http://www.bbedukacja.pl/dzieci_3_5/wychowanie/swiat_fantazji_przedszkolaka.html
5. Wyimaginowani przyjaciele [dokument elektroniczny on-line], 24.02.2010 [dostępny 23.04.2011] tryb dostępu: WWW URL: http://www.zakatek21.pl/portal/wychowanie/relacje-z-ludmi/395-wyimaginowani-przyjaciele
6. www.urwis.pl
7. www.edziecko.pl/przedszkolak
8. http://emaluszki.pl/560_Wyimaginowany_przyjaciel.html